ATATÜRK VE KOOPERATİFCİLİK

Kooperatifçi Atatürk
Atatürk, ülkenin kalkınmasında, özellikle Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın temel gücü olan köylülerin dirliğinin artırılmasında kooperatif sektörünün itici güç olmasını önermiştir.
Neden kooperatif sektör kaçınılmazdır? Çünkü o yıllarda da tarımsal üretim, küçük ve orta ölçekli işletmelerce yapılmaktadır. Bu nitelikteki işletmeler için tarımsal girdilerin ucuza getirilmesi ve çıktıların da köylüler lehine değerlendirilmesinde kooperatif sektör dışında araç olmadığını Atatürk görmüştür.
Atatürk, kooperatifçiliğin gerçekleştirilmesi konusunda birçok yasaya öncülük yapmış, söylevler vermiş, birçok kooperatifin kuruluşunu da yapmıştır.
Örnekleyelim;
• 1925’de Ankara’da tüketim kooperatifi’nin kuruluşuyla ilgili yasayı çıkartmış ve ilk üyesi olmuştur.
• Aynı yıl Kastamonu’da yaptığı konuşmada “Ben de çiftçi olduğumdan biliyorum, makinesiz ziraat yapılmaz, el emeği güçtür. Birleşiniz. Birlikte makine alınız” demiştir.
• 1929’da “Zirai Kredi Kooperatifleri Kanunu” nu çıkartmıştır.
• 1 Şubat 1931’de İzmir’de yaptığı bir konuşmada “Kanaatım odur ki, muhakkak surette birleşmede kuvvet vardır. Kooperatif yapmak, maddi ve manevi kuvvetleri, zeka ve maharetleri birleştirmektir…. Müstahsillerin birleşmesinden şahsi menfaatlerinin haberdar olacağını düşünenler tabi şikayet edeceklerdir” diyerek, kooperatifçiliği destekleyeceğini ve kooperatifçiliğe karşı olanların kimliklerini açıkça ortaya koymuştur.
• 10-18 Mayıs 1931 tarihlerinde toplanan Cumhuriyet Halk Partisi’nin Üçüncü Büyük Kongresi’nde kabul edilen ilk parti programı’nın iktisat bölümünü dördüncü maddesine kooperatifçiliği yerleştirmiştir.
Bu madde şöyledir; “Çiftçimizi kredi ve istihsal kooperatifleri gibi iktisadi teşekküller mazhar etmek ve bu teşekkülleri terakki ve tekamül ettirmek gayedir.”
• 1936 yılında İçel’in Tekir köyünde sahibi bulunduğu çiftlik civarındaki üreticilerle birlikte “Tarım Kredi Kooperatifi” nin kurucusu ve bir numaralı ortağı olmuştur.
• 1 Kasım 1937 gününde TBMM’nin açış konuşmasında, makine kullanmada kooperatifçiliğe verdiği önemi yanında tarımsal sanayide de kooperatifçiliğin kaçınılmaz olduğunu belirtmiş ve şöyle demiştir;
“Ziraat sanayii bilhassa üzerinde meşgul olacağımız mevzu olacaktır. Bu arada sütçülüğe, süt sanayine hususi önem vermekteyiz. Sırasıyla şehir ve kasabalarımızın temiz ve ucuz süt mamülleri ihtiyacını temin edecek fabrikalar tesisine ve bununla ahenkli bir surette köylerdeki sütleri kıymetlendirecek ve satışı kolaylaştıracak kooperatifler teşkiline çalışılacaktır.”

Günümüz Atatürkçülerine düşen görev!
Kooperatifçiliğe ilişkin düşün ve eylemlerini de dikkate alarak Atatürkçülük konusunda şunlar söylenebilir;
• Atatürkçülük, sanayileşmekte olan çevre ülkelerin gereksinmelerine uygun çözümlemeleri, bilimin ışığında ülkenin iç dinamiklerini harekete geçirerek gerçekleştirilmesine yönelik teori ve pratik bütünselliği olan ilkelerdir. Bu ilkeler; Devletçilik, Halkçılık, Laiklik, Devrimcilik, Cumhuriyetçilik ve Ulusalcılıkla şekil bulur.
• Günümüzde kapitalizm, emperyalizm aşamasındadır. Kapitalizm ve emperyalizm uluslararası kaynak sömürüsü, sıcak para hareketleri, savaşlar ve açlıklar ile varlığını sürdürmektedir. Yarattığı krizleri, emekçilere ve üçüncü dünya ülkelerini sömürerek gidermeye çalışmaktadır. Atatürk bu durumu, gençliğinden itibaren görmüş, Ulusal Kurtuluş Savaşında yaptığı konuşmalarda emperyalizme karşı cephe oluşturulmasını dile getirmiş, savaş sonrası da bölge ülkeleriyle ittifaklar yapmıştır.



İşte;
• Atatürkçülük, bir yanıyla salt çevre ülkelerinin değil, merkez ülkelerinin de kurtuluş reçetesidir. Çünkü salt proleter uluslara değil, merkez ülkelerinin emekçilerinin de ekonomik bağımsızlığını amaçlamaktadır.

Özetle, Atatürkçülük ulusal olduğu kadar evrenseldir.
Kim ne derse desin, emperyal dış güçler ve onların yerli işbirlikçileri, Atatürk’ü Türk milletinin belleğinden ve kalbinden silemezler. Çünkü Atatürkçülük, inançtan öte bilinçtir. Bu bilinç, bilimselliğin ve namusun birlikteliğinde şekillenmiştir.