TARIM SATIŞ KOOPERATİF VE BİRLİKLERİNİN TARİHÇESİ

TARIM SATIŞ KOOPERATİF VE BİRLİKLERİNİN TARİHÇESİ
• İncir üreticileri tarafından 1913 yılında kurulan “Aydın Kooperatif İncir Müstahsilleri Ortaklığı” ülkemizde, tarım satış kooperatiflerinin ilk çıkış noktasını oluşturmaktadır.
• 1935 yılında yürürlüğe giren mülga 2834 Sayılı Kanunla da tarım satış kooperatifleri ve birliklerinin kuruluşuna gerekli yasal zemin sağlanmıştır.
• 1937 yılında, 2834 Sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde, İzmir İncir ve Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği olarak örgütlenen TARİŞ, ülkemizin ilk birliği olarak kurulmuştur. TARİŞ’i 1938 yılında Fiskobirliğin, 1940 yılında Çukobirliğin kuruluşu izlemiştir. En son 2000 yılında Gapbirlik kurulmuştur.
• Birlikler, 1960’lı yıllara kadar kendi nam ve hesaplarına ürün alımı yaparak faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Faaliyet konularına giren kimi ürünlerin, 1963 yılından itibaren devlet destekleme alımları kapsamına alınmasıyla da; bu Kuruluşlar, yıllar itibariyle belirlenen farklı sayıdaki üründe, devlet adına alım yapmışlardır.
• Birliklerin hizmet komisyonu karşılığı devlet adına üreticilerden ürün aldığı bu dönem, birliklerin sınai tesislerinin en fazla ortaya çıktığı ve büyüdükleri yıllar olmuştur.
• 1994 yılından başlayarak birliklerin destekleme alımı yapması uygulamasına son verilmiştir. Halen kendi nam ve hesabına alım yapan birliklerin finansman ihtiyaçları, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan verilen kredilerle karşılanmıştır.
• Tarım satış kooperatif ve birliklerini düzenleyen mevzuatta zaman içinde değişiklikler olmuştur. Kooperatif ve birlikleri düzenleyen 2834 Sayılı Kanunun yerini 1984 yılında çıkarılan 238 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname almış ve 1985 yılında da 3186 Sayılı Kanun ile anılan Kararname kanunlaşmıştır.
• Son olarak, 3186 Sayılı Kanunu kaldırarak, tarım satış kooperatif ve birliklerini yeniden düzenleyen 4572 Sayılı Kanun 16 Haziran 2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIGI ALINTI